Vanaf het ogenblik dat ik in januari 1985 mijn opleiding boekbinden begon, startte ook mijn zoektocht naar authentieke machines en gereedschappen.
Al snel kon ik een bordschaar en een kleine slagpers van het merk “Chn. Mansfeld”
(foto 1) op de kop tikken. De bordschaar is ondertussen al lang verkocht, maar de kleine slagpers heeft nog steeds een plaatsje in ons atelier naast haar grote broer van het Brusselse merk “Jullien” (foto 2).
Ondanks een genetisch bepaalde voorliefde voor ijzer was een houten slagpers vanaf mijn eerste boekbindersstappen een wensdroom.
Doorheen de jaren stuitte ik op mooie exemplaren, maar meestal was de prijs een spelbreker en bleef een koop uit.
Een tijdje geleden sloeg ik nog eens aan het “Googelen” en vond een doorleefd exemplaar te koop in Braine – L’Alleud. Op mijn email om meer informatie kwam gedurende enkele weken geen reactie en ik was de pers al wat vergeten, tot ik een beleefd antwoord ontving met meer foto’s van de pers en de uitleg dat ze nu te koop stond in de vestiging van TROC-International in Braine – L’Alleud!
Enkele dagen later werd het afleveren van een partij bindwerk gecombineerd met een bezoek aan de bewuste TROC - International. De pers stond wat verloren tussen afgedankte Ikeameubelen en fitnesstoestellen. Op mijn vraag of ik de pers eens mocht dichtdraaien en ‘aanslaan’, bekeken de verkopers elkaar vol onbegrip. “Wie ging zo een ding nu ook nog daadwerkelijk gebruiken?” Je zag het hen zo denken!
De tand des tijds had zijn sporen nagelaten, maar geen echte schade aangericht, en de koop was vlug gesloten.
De pers werd twee dagen later netjes thuisbezorgd en na uren schrobben, poetsen en boenen zag ze er weer fantastisch uit.
De pers is van het merk “Poirier” (foto 3 en 4).
Laurent Poirier was een Parijse fabrikant van “Presses, massicots et autres matériels de reliure”.
Het atelier bestond van 1849 tot 1863 en was gevestigd tot in 1851 in de rue du Faubourg – Saint – Martin 36, tot 1855 op nummer 33 en op de nummers 122 – 124 tot 1863.
Hij bouwde niet enkel zijn eigen ontwerpen, maar verbeterde ook bestaande machines, al dan niet in samenwerking met andere constructeurs. Zo werd de papiersnijmachine uitgevonden in 1844 door Guillaume Massiquot aangepast en verbeterd door “Pfeffer et Poirier”.
Poirier had als belangrijke klant Jean Engel, ook wel “le père de la reliure industrielle” genoemd. Deze binder heeft verschillende boekbind – en verguldmachines uitgevonden en laten bouwen of bestaande laten verbeteren, zoals de kniehevelverguldpers, de cilinderpers, de kneeppers, de inzaagmachine. Voor deze aanpassingswerkzaamheden werd al eens beroep gedaan op de huismecanicien Laurent Poirier.
Bibliografie:
Projet de sauvegarde du Patrimoine de l’Imprimerie Nationale de France. 8.3.4 n° 29.
Reliures et cartonnages d’éditeur en France au XIXe siècle (1815 – 1865).
Sophie Malavieille. Editions Promodis 1985.
ISBN 2-903181-39-5.
Traité de dorure sur cuir. Historique I.
Eugène de Verbizier, Paris 1990.
ISBN 2-950 5222-0-3.
Traité théorique et pratique de l’art du relieur.
Emile Bosquet, Paris 1890.
French bookbinders 1789 – 1848.
Charles Ramsden, London B.T. Batsford Ltd.
ISBN 0 7134 6416 X.
La Reliure, recherches historiques, techniques et biographiques sur la reliure française.
Roger Devauchelle, Editions Filigranes, Paris 1995.
ISBN 2-911071-00-X.